Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk; obsesyonlar ve kompulsiyonlarla karakterize bir rahatsızlıktır.
Obsesyon; irade dışı gelen, bilinçli çaba ile kovulamayan, inatçı biçimde tekrarlayan, kişide belirgin düzeyde rahatsızlığa neden olan düşünce, imge ya da dürtülerdir. Bu düşünce, imge ya da dürtüler bunları deneyimleyen kişilerin görüşlerine, mantığına, inançlarına, ahlak anlayışına ters düşer, gerçek dışı olarak algılanırlar fakat sıklığı ve güçlüğü normal gündelik yaşantıyı engeller duruma gelebilir. Kişiler bunların kendi zihninin bir ürünü olduğunu farkında olabilseler de ciddi şüphelere, ertelemelere veya kararsızlık yaşamaya yatkın hale gelirler.
En sık karşılaşılan obsesyon temaları ise; Bulaşma Obsesyonları, İstifçilik tasarruf ve biriktirme Obsesyonları, Düzenleme Obsesyonları, Dinsel Obsesyonlar, Beden imgesi Obsesyonları, Sağlık Obsesyonları, Saldırganlık Obsesyonları, Cinsel Obsesyonlardır.
Kompulsiyonlar ise obsesif düşüncelerin yol açtığı kaygıyı gidermek, bu düşünceleri etkisiz hale getirmek, korkulan durumların yaşanmasını engellemek adına gerçekleştirilen tekrar eden davranışlar ya da düşünsel eylemlerdir. Kompulsiyonlar, her ne kadar obsesyonların yarattığı rahatsızlığı gidermek amacıyla gerçekleştiriliyor olsa da, zamanla kontrol edilemez hale gelerek, günlük yaşantıdaki işlevselliği bozar ve eylemin kendisi rahatsızlık vermeye başlar. Obsesyonlardan korunmak amacıyla gerçekleştirilen bu eylemler; bazen bir kelime ya da bir sözü tekrarlamak gibi basit bir eylemden, saatler süren karmaşık ritüellere uzanan bir çeşitlilik gösterir.
Yine sıklıkla karşılaşılan kompulsiyonlar; Temizlenme ve yıkanma kompulsiyonları, Kontrol etme kompulsiyonları, İstifçilik- tasarruf ve biriktirme kompulsiyonları, Tekrar etme- sayma ve düzenleme kompulsiyonları şeklinde sıralanabilir.
Örnekle; bir yüzeye dokunduğunda elinin kirlendiği düşüncesi (obsesyonu) kişide bir kaygıya (bunaltı, huzursuzluk, rahatsızlık vb) sebep olup, elini bir çok defa yıkaması gerektiğine dair bir zorunluluk hissetmesine ve sonunda bunu eyleme (kompulsiyona) dökmesine neden olur. Ocağı kapatıp kapatmadığına dair şüphe (obsesyon) kişiyi kapalı olduğundan emin olabilmesi adına tekrar tekrar ocağa bakması şeklinde kendini gösteren aşırı kontrol davranışına (kompulsiyona) neden olur. Obsesyonların neden olduğu kaygıyı gidermek, rahatlamak adına gerçekleştirilen; kontrol etme, temizleme, düzenleme, biriktirme, sayma ya da gizil zihinsel kompulsiyonlar anlık, kısmı bir rahatlama sağlarken uzun vadede daha yüksek kaygıya neden olmaktadır. Artarak geri dönen kaygıyla başa çıkabilmek adına daha fazla eylem gerçekleştirmek bir döngü yaratmakta ve kişide giderek daha fazla oranda ve alanda işlev kaybı yaşatmaktadır.
OKB oluşumuna kalıtsal ve çevresel etmenlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Travma, yas, ihmal, istismar, evlilik, boşanma, aile stresi, ergenlik gibi önemli yaşam olaylarını kapsayan çevresel etmenlerin, kalıtsal biyolojik yatkınlıklar ile bir araya gelmesi OKB belirtilerini ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır.